تبادل لینک هوشمند 
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
عدل الهی
درس اول: جایگاه و معنای عدل الهی
جایگاه بحث عدل
«عدل الهی» به جهت پیوند با موضوع جبر و اختیار یکی از مباحث مهم و اصولی در همه ادیان الهی است و در اسلام نیز جایگاهی ویژه دارد. اعتقاد به عدل الهی و اختیار انسان در افعال خویش، در میان ادیان الهی، اهمّیّتی بنیادین دارد. تمام ارزش و کمال انسانی به اختیار و آزادی او وابسته است و با اعتقاد به مجبور بودن آدمی در اعمالش، هیچ ارزش و کمالی برای انسان نمی توان درنظر گرفت.
نظام اجتماع انسانی و حفظ حقوق فردی و اجتماعی او در گرو پایبندی وی به پیامدهای کردار خویش است. اعتقاد به خوبی و بدی و زشتی و زیبایی و ترغیب انسان ها به کردار خوب و منع آن ها از بدی ها تنها در سایه اعتقاد به عدل الهی و آزادی انسان در کارهای خویش معنا می یابد. بهشت و جهنّم، ثواب و عقاب، نبوّت و امّامت و معاد _ که از اصول مهم ادیان الهی است _ بدون اعتقاد به عدل الهی و اختیار انسان لغو خواهد بود. علاوه بر این، اعتقاد به توحید _ که اصل اساسیِ ادیان توحیدی است _ بدون اعتقاد به عدل الهی و آزادی انسان هیچ فایده ای نخواهد داشت. اعتقاد به خدای یگانه با عدم اعتقاد به عدالت او چگونه قابل جمع است؟ چگونه می توان به خدایی باور داشت که وعده ای بدهد و از آن تخلّف کند؟! در تمام ادیان الهی، اعتقاد به توحید با اعتقاد به عدل الهی همراه است و همه موحّدان به عدل الهی و اختیار انسان نیز معتقدند و هیچ موحّد واقعی را نمی توان یافت که به عدل الهی اعتقاد نداشته باشد. یعنی خدای ادیان عادل است و هیچ ستمی به خلق خویش روا نمی دارد. بنابراین، هیچ دینی بدون اعتقاد به توحید و عدل الهی و اختیار انسان، دین الهی محسوب نمی شود و هیچ توحیدی بدون اعتقاد به آن ها توحید نخواهد بود.
با وجود این، در بین مسلمانان، شیعه و معتزله، «عدلیّه» خوانده می شوند و اشاعره و اهل حدیث در مقابل این دو گروه قرار دارند. بدین روی، برخی عدل را از اصول مذهب دانسته اند و آن را به عنوان اصل دین مطرح نمی کنند؛(1) چرا که عدل _به معنایی که شیعه و معتزله بدان قائل اند _ مورد پذیرش گروهی از مسلمانان نیست. امّا چنان که روشن شد، بدون اعتقاد به عدل الهی اساساً دین بی معناست و پایه و اساس دینداری _ که عبارت از بندگی و فرمانبرداری است _ بدون اعتقاد به عدل الهی و اختیار انسان درهم می ریزد.
بنابراین، عدل الهی نه تنها از اصول دین پیامبر خاتم (صلی الله علیه و آله و سلم)، بلکه جزو اصول تمام ادیان الهی و اعتقاد به آن رکن اساسی دینداری است. امام صادق (علیه السلام) می فرماید :
1- . بحث اصول دین بودن عدل به صورت مستقل مطرح خواهد شد.
إِنَّ أَسَاسَ الدِّینِ التَّوْحِیدُ وَ الْعَدْل.(1)
همانا اساس دین، توحید و عدل است.
مراد از دین در این روایت، تنها دین پیامبر خاتم (صلی الله علیه و آله و سلم) نیست؛ بلکه منظور دینِ همه انبیاء الهی و دینِ مورد رضای پروردگار است و این دین عبارت است از تسلیم در مقابل خداوند متعال که در قرآن از آن به عنوان اسلام یاد شده است.(2)
پس دین استوار نمی گردد، مگر با اعتقاد به توحید و عدل. بنابر این، عدل از اصول تمام ادیان الهی است و جایگاه رفیع واهمّیّت فوق العاده ای در مباحث دینی به خصوص دین پیامبر خاتم (صلی الله علیه و آله و سلم) دارد.
نظرات شما عزیزان:
